به نقل از «تابناک»

۹ سال واریز یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی بدون یک ریال افزایش؛ آیا اهداف اجرای طرح، محقق شده است؟

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۸۵۹۴۰

در 28 آذرماه 1398 نهمین سال طرح هدفمندی یارانه ها به پایان رسید و این طرح وارد دهمین سال اجرای خود شد.

به گزارش تابناک اقتصادی، طرحی که از آن به عنوان بزرگترین طرح اقتصادی ایران یاد می شد و قرار بود تحولی عظیم در اقتصاد ایران ایجاد کند و در پنجمین سال اجرای خود به پایان برسد اما همچنان اجرای آن ادامه یافته است و در پاره ای از زمان به زعم مسئولین از آن به قصه پرغصه جمهوری اسلامی و یا از شب پرداخت یارانه ها به شب مصیبت عظمای دولت یاد شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

چرا طرح هدفمندی یارانه ها کلید خورد؟

در سال 1387 طبق بررسی های صورت گرفته، مشخص شد که تقریباً 70 درصد از جمعیت کشور تنها حدود 30 درصد از یارانه های پرداختی در کالاهای مختلف را مصرف می کردند و 30 درصد باقیمانده جمعیت هم 70 درصد از این یارانه ها را مصرف می کردند. به همین منظور در دی ماه سال 1387 محمود احمدی نژاد رئیس دولت نهم لایحه هدفمندی یارانه ها را به مجلس برد. پس از ماه ها چالش بر سر این لایحه، سرانجام یک سال بعد یعنی در دی ماه 1388 مجلس آن را به تصویب رساند و در اردیبهشت 1389 طرح هدفمندی یارانه ها در سه استان ایلام، گیلان و خراسان شمالی به صورت آزمایشی به اجرا درآمد. درست 7 ماه بعد از اجرای آزمایشی، در 28 آذر ماه 1389 این طرح به صورت جامع در کل کشور آغاز شد.  

قرار بود یارانه 16 قلم کالا حذف شود

مطابق با قانون هدفمندی یارانه ها، باید یارانه 16 قلم کالا شامل بنزین، گازوئیل، گاز مایع، گاز طبیعی، نفت کوره، نفت سفید، برنج، روغن، قند و شکر، شیر، گندم، آب، برق، خدمات پستی، خدمات هوایی و خدمات زمینی طی 5 سال (با آغاز از سال 1389) به تدریج حذف و به قیمت های جهانی عرضه می شد. مقرر شد که 50 درصد از درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه ها به صورت نقدی (45500 تومان هر نفر) و غیرنقدی (سبد کالا) به مردم، 20 درصد به دولت و 30 درصد به تولید پرداخت شود.

طبق قانون در سال 1394 مهلت اجرای پنجساله طرح هدفمندی یارانه ها به پایان رسید اما هیچگاه دولت نتوانست این طرح را متوقف کند.

72 هزار میلیارد تومان هزینه سالانه برای طرحی که به اهداف نرسید!

وحید شقاقی شهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: طرح اصلاح قیمت حامل های انرژی معروف به طرح هدفمندسازی یارانه ها برای رسیدن به یک مجموعه اهداف در دولت نهم کلید خورد.

یکی از این اهداف این بود که الگوی مصرف، اصلاح شود. هدف دیگر این بود که بجای پرداخت یارانه انرژی به تولید، آن را بین مصرف کنندگان توزیع کنند. دلیل انجام این کار نیز این بود  که به دلیل ضعف مدیریتی و بهره وری بسیار پایین تولید در ایران، عملاً یارانه توزیعی به هدر می رفت و نه تنها تولیدکننده از یارانه پرداختی که به یارانه پنهان معروف بود نفعی نمی برد بلکه مصرف کننده نیز از مزایای آن منتفع نمی شد.

وی افزود: یکی دیگر از اهداف این طرح جلوگیری از افزایش قاچاق سوخت و کالاها بود. از آنجا که به دلیل پرداخت یارانه به سوخت و برخی کالاها، قیمت آن ها در ایران نسبت به کشورهای همسایه ارزان بود، لذا این موضوع به قاچاق گسترده سوخت و کالاها به کشورهای همسایه دامن می زد و به همین منظور سعی شد با اجرای این طرح، قیمت کالاها را به قیمت های جهانی نزدیک تر کنند.

شقاقی ادامه داد: با اجرای این طرح و با افزایش قیمت سوخت و برخی کالاها و خدمات، درآمدی در این بین نصیب دولت می شد. دولت سعی کرد این درآمدهای حاصل از طرح هدفمندی یارانه ها را در محورهایی هزینه کند. یکی از این محورهای هزینه ای این بود که بخشی از درآمدهای حاصل از طرح هدفمندی یارانه ها را به عنوان یارانه نقدی و متناسب با درآمد خانوارها بین آن ها توزیع کند.

یکی دیگر از محورهای هزینه ای این بود که درآمدهای حاصل از این طرح به صورت یارانه غیرنقدی بین مردم توزیع شود. محور سوم هزینه ای هم این بود که بخشی از درآمدها، صرف بهبود تکنولوژی بنگاه های تولیدی شود تا شدت مصرف انرژی در تولید کاهش یابد.

این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: از آنجا که دولت وقت اطلاعات کافی از وضعیت درآمدی خانوارها نداشت و به اصطلاح بانک های اطلاعاتی دولت ضعیف بود لذا نتوانست درآمد حاصل از طرح هدفمندی یارانه ها را بر اساس درآمد خانوارها توزیع کند و به همین منظور به همه مردم به صورت یکسان یارانه 45 هزار و 500 تومانی ماهانه را پرداخت کرد. در نتیجه این تصمیم دولت در توزیع مساوی یارانه ها بین مردم باعث شد تا تمام درآمد حاصل از هدفمندی یارانه ها بین مردم تقسیم شود و لذا پولی باقی نماند که دولت به بخش تولید به منظور ارتقا تکنولوژی پرداخت کند.

شقاقی شهری افزود: ماحصل طرح هدفمندی یارانه ها این شد که قیمت حامل های انرژی و برخی کالاها و خدمات افزایش یافت ولی توزیع عادلانه یارانه ها و بهبود تکنولوژی تولید اتفاق نیفتاد. همچنین قرار بود متناسب با نرخ تورم، یارانه نقدی پرداختی بر مبنای درآمد خانوارها سالانه افزایش یابد که این اتفاق نیز رخ نداد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: دولت یازدهم هنگامی که سکان هدایت قوه مجریه را در اختیار گرفت تلاش کرد که با شناسایی و حذف خانوارهای ثروتمند، پرداخت یارانه های نقدی را سامان دهی کند ولی به دلیل نبود بانک اطلاعاتی خانوارها این دولت نیز بعد از شش ماه دوندگی، ناامید شد. همچنین تصور دولت تدبیر و امید نیز این بود که با افزایش نرخ تورم ارزش 45500 تومان یارانه نقدی رفته رفته از بین خواهد رفت و در نتیجه پیگیری تکمیل بانک اطلاعاتی و حذف افراد ثروتمند بی فایده خواهد بود.

شقاقی شهری افزود: با شروع تحریم ها و کاهش ارزش پول ملی اما شرایط برای دولت عوض شد. کاهش ارزش پول ملی باعث شد تا دوباره تفاوت قیمت چشمگیری بین سوخت ایران با کشورهای همسایه ایجاد شود و این موضوع قاچاق سوخت را دو چندان کرد. به همین منظور دولت در گام دوم، قیمت حامل های انرژی را با اولویت بنزین اصلاح کرد و افزایش داد و درآمد حاصل از آن را به مردم بازگرداند و اصطلاح دیگری به موضوع یارانه ها با عنوان یارانه بنزین یا معیشتی اضافه شد.

وی گفت: دولتی که قرار بود در زمان آغاز به کار خود، خود را از بند یارانه های نقدی ماهانه رها کند، حالا یارانه دیگری را به یارانه های قبلی تحت عنوان یارانه های معیشتی اضافه کرده است.

شقاقی شهری گفت: طرح هدفمندی یارانه ها نه تنها به اهداف خود نرسید بلکه هزینه ای در حدود 42 هزار میلیارد تومان به صورت سالانه از بابت توزیع یارانه طرح هدفمندی بر دوش دولت نیز قرار داد و هم اکنون هم مردم و هم دولت از اجرای این طرح ناراضی هستند. از سال جاری نیز توزیع 30 هزار میلیارد تومان یارانه بنزین کلید خورد که می توان گفت با در نظر گرفتن این یارانه، حالا دولت باید 72 هزار میلیارد تومان یارانه بین مردم توزیع کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در انتهای صحبت های خود گفت: قبل از اجرای این طرح باید دولت وقت بانک اطلاعاتی خود از خانوارها را کامل می کرد و با توجه به اطلاعات درآمدی خانوارها، درآمد حاصل از این طرح توزیع می شد تا سهم تولید از حذف یارانه به صورت کامل پرداخت می شد و بخش تولید می توانست با ارتقا سطح تکنولوژی، شدت انرژی را کاهش دهد.

شکاف درآمدی که افزایش یافت

یکی از اهداف اجرای طرح هدفمندی یارانه ها توزیع عادلانه یارانه ها بود. در ابتدای طرح، به نظر می رسید که توزیع عادلانه یارانه ها باعث شد تا شکاف درآمدی بین افراد جامعه کمتر شود اما رفته رفته با بی ارزش شدن یارانه نقدی پرداختی به دلیل افزایش نرخ تورم، این شکاف افزایش یافت.

ضریب جینی از جمله شاخص هایی است که می توان با استفاده از آن وضعیت توزیع درآمد در یک جامعه را مورد سنجش قرار داد. عدد این شاخص بین صفر و 1 می باشد. هر چه این عدد به صفر نزدیک تر باشد به منزله برابرتر بودن درآمدها در جامعه است و هر چه به یک نزدیکتر باشد نشان دهنده آن است که شکاف درآمدی در جامعه تشدید شده است.

همان گونه که ملاحظه می شود در اولین سال اجرای این طرح به یک باره ضریب جینی افت چشمگیری را یافت اما رفته رفته مقدار این ضریب افزایش و به یک نزدیکتر شد.

 

 

منبع: تابناک

کلیدواژه: انتخابات مجلس یازدهم رمز پویا علی فروغی طرح ملی مسکن شهید مفتح استیضاح ترامپ شب یلدا شیرمحمدعلی آلودگی هوا کولبری اورامان هدفمندی یارانه ها یارانه نقدی واریز یارانه انتخابات مجلس یازدهم رمز پویا علی فروغی طرح ملی مسکن شهید مفتح استیضاح ترامپ شب یلدا شیرمحمدعلی آلودگی هوا کولبری اورامان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۸۵۹۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اعلام برنامه دولت درباره کالابرگ | یک هفته تا پایان اجرای طرح فجرانه کالابرگ

به گزارش همشهری آنلاین، با اجرای طرح کالابرگ الکترونیک از خردادماه سال ۱۴۰۲ به صورت سراسری در کشور، ۱۱ قلم کالای اساسی شامل برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست کم‌چرب، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند برای حفظ سفره مردم از تورم در سبد غذایی این طرح تعریف شد.

طی چند فاز اجرایی و با گسترش اجرای آن در نهایت، هفت دهک درآمدی تحت پوشش این طرح قرار گرفتند و در صورتی که این هفت دهک درآمدی ۲۰۰ هزار تومان از مبلغ یارانه خود را از میان ۱۱ قلم کالای سبد غذایی تعریف شده خریداری می‌کردند، مشمول دریافت یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی می‌شدند. به عبارتی با استفاده از این طرح، یارانه دهک‌های یک تا ۳ درآمدی به ۵۲۰ هزار تومان و یارانه دهک‌های چهارم تا هفتم درآمدی به ۴۲۰ هزارتومان افزایش یافت.

اما در مرحله جدید اجرایی و شروع دهه فجر، دولت از ۱۷ بهمن‌ماه به مدت سه ماه (تا ۱۸ اردیبهشت ادامه دارد) مرحله جدید طرح کالابرگ الکترونیک را تحت عنوان «طرح فجرانه» اجرا کرد؛ این فاز جدیدی بوده که «شرط ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه» حذف شد و اعتبار تشویقی آن از ۱۲۰ هزار تومان (اعتبار تشویقی کالابرگی) به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافته است.

به بیانی دیگر در این طرح، یک سبد ۱۱ قلمی برای تامین حداقل کالری، پروتئین، ریزمغذی و ویتامین‌های لازم برای هر فرد (منطبق با نظر انستیتو تغذیه ایران) با قیمت‌های مبنای سال ۱۴۰۱ انتخاب شده است و مابه التفاوت قیمت سبد مبنا سال ۱۴۰۱ با قیمت روز (۱۴۰۲) از محل یارانه جدید دولت تامین می‌شود، به این صورت که قیمت روز سبد مشتمل بر ۱۱ قلم ۷۴۳ هزار و ۷۵۰ تومان بوده که خانوار دهک‌های اول تا هفتم در صورت خرید بسته باید قیمت سال ۱۴۰۱ را به مبلغ ۵۲۳ هزار و ۳۰۰ تومان از جیب خود پرداخت کنند و مابه‌التفاوت آن تا قیمت روز به مبلغ ۲۲۰ هزار و ۴۵۰ تومان از محل اعتبار جدید دولت تامین می‌شود.

اعتبار جدید (۲۲۰ هزار تومانی) علاوه بر یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزارتومانی فعلی بوده و خانوار مشمول طرح به صورت مجزا یارانه نقدی خود را به صورت ماهانه دریافت خواهند کرد. مبلغ حمایتی دولت به صورت اعتبار در حساب سرپرست خانوار تخصیص یافته و در زمان خرید و متناسب با میزان خرید مصرف می‌شود. البته خانوار می‌تواند اقلام طرح را در سقف وزنی و کالایی تعریف شده خرید کند و امکان جا به جایی اعتبار بین گروه‌های کالایی مقدور نیست. به عنوان مثال با اعتبار برنج امکان خرید روغن وجود ندارد.

از همین رو می‌توان گفت با اجرای طرح فجرانه، فردی با دهک درآمدی یک تا ۳ به جای دریافت ۴۰۰ هزارتومان یارانه، ۶۲۰ هزارتومان و فردی با دهک درآمدی چهار تا هفت، به جای دریافت ۳۰۰ هزارتومان، ۵۲۰ هزارتومان یارانه دریافت خواهد کرد.

براساس اعلام وزارت رفاه مرحله سوم طرح کالابرگ از ۲۱ فروردین ماه سال ۱۴۰۳ شروع شده و برابر برنامه‌ریزی انجام شده تا ۲۱ اردیبهشت ادامه خواهد داشت که از زمان شروع طرح تا ۹ اردیبهشت، به صورت میانگین روزانه بیش از ۷۷۰ هزار خرید کالابرگی توسط مردم انجام شده و این یعنی موفقیت بالای طرح در جلب مشارکت مردم و حمایت از سبد غذایی خانوار در مقابل تورم و گرانی. طی ۸۰ روز طرح فجرانه توزیع حدود ۱۳۹ میلیون بسته غذایی صورت گرفته و اثر بسیار خوبی در رونق بازار و تولید کارخانجات صنایع غذایی گذاشته است.

تنها هفت روز تا پایان طرح سه ماهه فجرانه الکترونیک باقی مانده و هنوز دولت برنامه جدید خود را برای ادامه طرح کالابرگ اعلام نکرده است. البته ۱۹ فروردین ماه بود که سیدرضا یحیوی- مشاور معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره تداوم اجرای طرح فجرانه کالابرگ الکترونیک در سال جاری به ایسنا اعلام کرد که در حال حاضر طرح فجرانه کالابرگ الکترونیک در حال اجراست و منابع آن برای مدت سه ماه در نظر گرفته شده بود که در صورت تامین منابع، همین مدل ادامه پیدا خواهد کرد، اما اگر منابع تامین نشود چند مدل طراحی و به دولت ارائه خواهد شد و در صورت موافقت با یکی از مدل‌های ارائه شده، اجرا خواهد شد.

مشاور معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی همچنین اعلام کرده بود که در هر صورت حمایت از معیشت مردم ادامه‌دار است اما بستگی به این دارد که در چه قالب و طرحی ادامه یابد.

اکنون باید منتظر اعلام دولت ماند تا مشخص شود که قرار است پس از برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته چه مدلی برای مرحله جدید کالابرگ الکترونیک اجرایی شود.

کد خبر 848984 منبع: ایسنا برچسب‌ها خبر مهم کالا برگ (کوپن) دولت سیزدهم یارانه